İç Anadolu Bölgesi'nin Batı Karadeniz'e geçit verdiği bir konumda ortalama 1470 metre yükseklikte dalgalı bir arazi şeklinde etrafı ormanlarla kaplı dağlarla çevrili iklimi çok sert bol yağışlı bir ova şeklindedir. İlçemiz oldukça soğuk olup kışlar 5-6 ay sürer. Kışın en soğuk bölgemiz olmasada (ortalama -25 derece) yazın en serin bölgelerimizdendir. Sıcaklık 25 dereceyi çok nadir olarak geçer. Gece sıcaklıkları yazın bile anormal derecede düşer. Bölge yaşlıları gençliklerin temmuz ayında kar yağdığına tanık odukarını, kışın evlerden tünel kazarak çıktıklarını anlatırlar.
Kuzeydeki dağlık alanın 1600-1900 metre yüksekliklerinde, Güneydeki dağlık alanın 1700-2200 metre yüksekliklerinde düz şeritler halinde Gerede yaylaları yer almaktadır.
Gerede, uluslararası kayak koşu, bisiklet ve kros yarışmaları için çok uygun orman içi spor alanlarına sahiptir.
Dünyanın uluslararası bir karayoluna en yakın kayak merkezi Gerede'dedir. Arkut dağında 5 km uzunluğunda ve 1 km uzunluğunda FIS (Uluslararası Kayak Federasyonu) tarafından homogolasyonu yapılmış 2 adet kayaklı koşu pisti mevcuttur.
Her yıl Mart ayı içerisinde Türkiye Kayak Federasyonu tarafından düzenlenen bir çok ülkenin katıldığı yarışmalar düzenlenmektedir. Ayrıca, 10, 15, 20, 25, 30, 35 ve 40 km uzunluklarında kayaklı koşu pistleri kış aylarında açık tutulmakta ve kayaklı koşu tutkunlarının hizmetine sunulmaktadır.
Kayaklı koşu milli takımın değişmez kamp merkezidir. Gerede'de bulunan Arkut dağı Türkiye'nin kalbi ve Dünya'ya açılan penceresi konumundadır. Arkut dağında Esentepe Hotel tarafından işletilen ve 2008 tarihinde inşaa edilen teleski bulunmaktadır.
Alp kayağına yeni başlayacaklar için en uygun pistlere sahip olan Arkut Dağında birçok kış aktiviteleri de yapılmaktadır. Bunların yanı sıra Arkut Dağı bir çok spor dalının çalışma ve müsabaka alanı olabilecek bir coğrafi yapıya sahiptir.
Bölgeyle ilgili yaptığı tezde Dr. Halil Aydınalp kentin antik zamanlara kadar giden bir geçmişi olduğunu yazıyor: "Gerede, antik çağlara uzanan oldukça eski bir geçmişe sahiptir. İlçe, antik Bitinya (Bithynia) ile Paflagonya (Pahplagonia) bölgeleri arasında bir sınır kentidir. Bölgede, Selçuklu ve Osmanlı hakimiyetlerinden önce sırasıyla Paflagon MÖ 300, Bitinya MÖ 260-228, Pontus MÖ 89, Roma MÖ 70-71 ve Roma’nın M.S. 395’de ikiye ayrılmasıyla da Doğu Roma, yani Bizans hakimiyetleri görülmüştür. Kesin kuruluş tarihi bilinmemekle birlikte, Bitinyalılar tarafından diğer kentlerle aynı zamanda kolonize edilmiş eski bir Paflagonya kasabası olduğu anlaşılan Gerede’nin MÖ 3. yüzyıla kadar uzanan çok eski bir tarihe sahip olduğu düşünülmektedir. Gerede ilçesinin ismi de bu antik dönemlerden kalmadır. Bölgenin ilk ismi Paflagonyalılara ait eski bir yerleşim alanı olan Cressa’dır. Bitinyalılar tarafından işgal edilip bölgenin bir Bitinya kolonisi haline gelmesinden sonra ismi Kratia olmuştur. Kratia ismi zamanla -özellikle bölgenin Müslüman Türkler tarafından kontrol edilmesiyle kuvvetle muhtemel söylenişi daha kolay olduğu için- Gerede’ye dönüşmüş olmalıdır." (Bkz: Halil Aydınalp, Gerede'de Dini ve Sosyal Hayat, s.25)
Kültür ve Turizm
Asar Kalesi, Keçi Kalesi kalıntıları, Kiliseli Han diye bilinen tarihi Tüccar Hanı, Yukarı Tekke Camii, Aşağı Tekke Camii ve Türbesi, Yıldırım Beyazıt Camii,
Hacı Emin Efendi Camii Esentepe'deki Ramazan Dede Türbesi gezilip görülebilecek tarihi eserler ve yerlerdir.
Her yıl Temmuz ayı içinde Esentepe'de geleneksel "Esentepe Yağlı Güreşleri" yapılır. Şehrin kuzeyinde Esentepe, Arkut Dağlarında yaylalar başlıca mesirelik alanlardır. Özellikle Gerede yaylaları, yayla turizmine çok uygundur. Gerede'nin kuzeyinde ise 1600-1900 metre yüksekliklerde bulunan yaylalardan en önemlileri Orumşah (Rumşah), Hacı Veli, Seviller yaylalarıdır.
Güneyinde ise 1700-2200 metre yüksekliklerde bulunan Haşat ve Zorpan gibi yaylalarıdır. Gerede'de Gerede Gölü, Kuru Göl ve Kapaklı Gölleri olmak üzere 3 adet krater göl bulunmaktadır. Gerede havzasındaki önemli akarsular, Ulusu Deresi, Markuşa Çayı, Yenecik Çayı, Kösreli Deresidir. Ulusu, güneybatıdaki Köroğlu dağlarından inip yan kollarla ve şehrin içinden geçen Dayıoğlu deresiyle birleşerek Gerede'de Gerede Çayı adını alır. Bolu sınırları dışında Karabük'te Filyos Nehri'ne birleşir.
İç ve dış piyasaya deri ürünleri üreten birçok tabakhanesi ve kemer imalathanesi mevcuttur.
Gerede'nin bazı merkezlere uzaklığı şu şekildedir :
- Ankara'ya 130 km.
- İstanbul'a 300 km.
- Abant'a 80 km.
- Safranbolu'ya 90 km.
- Yedigöller'e 75 km.
- Kartalkaya'ya 65 km.
- Bolu Gölcük'e 70 km.
- Bolu kaplıcalarına 65 km.
- Kızılcahamam Kaplıcalarına 60 km.
Yöresel Ürünler
Bölgemizde tarım yaygın olmamakla birlikte çok miktarda hayvan
mevcuttur. Büyük ve küçükbaş, hindi(yöresel adı "curuk"), kaz, ördek,
tavuk bolca bulunur. Yöresel gıda maddeleri olarak yöreyle özdeşleşmiş
kaz eti , hindi eti ve keş sayılabilir. Ayrıca şakşak helvası, köfter,
çam balı daha başka bir çok helva, turşu ve reçel çeşidi mevcuttur. Yöre
köylerinin bazılarında şeker pancarı(yöresel adı "çükündür")
yetiştiriciliği vardır. Bölgede çok çeşitli bir mantar zengiliği vardır.
Kanlıca, ak kayışkan, kara kayışkan, gökgöbek, domalan ya da dömelen,
cincile, tellice, ebişke, dede sakalı mantarı, inekcin, geyik mantarı,
bal mantarı, nadir de olsa kuzu göbeği mantarı vs. sayılabilir. Dağlarda
bol miktarda kuşburnu, böğürlen ve ahududu da mevcuttur. Türkiye'nin en
kaliteli armutları Gerede'de yetişir. Osmanlı döneminde kalitesi
Isparta gülüne denk güller yetiştirilirdi. Ancak gül üretimi günümüzde
bitmiştir.
Doğal Yapı
Çok zengin bir fauna ve floraya sahip yöremizde kızıl geyik, alageyik, yaban domuzu, kurt, kızıl tilki, çakal, sansar, boz ayı, kara ayı, kahverengi ayı, porsuk (hayvan), kirpi, köstebek, karaca, zerdeva, avrasya vaşağı, yaban kedisi, sazlık kedisi, tavşan, ada tavşanı, gelincik, kaya kartalı, şah kartal, paçalı şahin, kızıl şahin, bayağı şahin, doğan, atmaca, ak leylek, kara leylek, kuzgun, bıldırcın, keklik, ağaçkakan, yalıçapkını, sincap, kertenkele, küpeli yılan, çeşitli kemirgenler, susamuru, çeşitli sazan türleri, yeşil, kadife, tekir, bekir gibi balıklar, alabalık gibi birçok hayvan vardır. Yurdumuzda paçalı baykuşun kaydedildiği iki noktadan birisidir. Bitki örtüsü kışa dayanıklı kozalaklı ağaçlardır. Esentepe'de 600 yaşını aşmış çam ağaçları mevcuttur. 2000 rakımın üstünde Alpin Çayırlar geniştir. 1600 - 2000 rakım arası saf göknar ormanları çok büyük alan kaplar. Daha aşağılarda karaçam, sarıçam, karaağaç, gürgen, kayın, porsuk (bitki), meşe, fındık, ceviz, kestane, huş gibi ağaçlardan meydana gelen karışık ormanlar bulunur.
Nüfus
İlçenin nüfusu 2000 genel nüfus sayımına göre 41.391'dir. Bunun 25.188'si ilçe merkezinde, 16.203'i ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır.
2007 yılı T.C Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu'nun Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistem (ADNKS) verilerine göre İlçe merkezi nüfusu 23.310 köy nüfusu 11.134 olmak üzere ilçe toplam nüfus 34.444 olarak tesbit edilmiştir.
2007 de toplam 34.444 olarak tespit edilmişken; şehirde yaşayanların sayısı 23.310 kişi ve köyde yaşayanların sayısı da 11.134 olarak belirlenmiştir. Buna göre ise Köyde yaşayanlar % 32 civarındadır.
31 Aralık 2008 itibarıyla Gerede’nin toplam nüfusu 34 077’tür. Şehir merkezinde yaşayan kişi sayısı 22.633’dir. Köy nüfusu ise 11.444’tür. Buna göre köyde yaşayanlar % 33 civarındadır.
Son belirlemelere göre 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle şehir merkezi 23.808 ve köy nüfusu da 10867 olmak üzere toplam nüfus 34.665 tir.
| Yıllara göre ilçe nüfus verileri | |||
|---|---|---|---|
| Yıllar | Merkez | Köyler | Toplam |
| 2011 | 24.245 | 10.573 | 34.818 |
| 2010 | 24.142 | 10.537 | 34.679 |
| 2009 | 23.808 | 10.867 | 34.665 |
| 2008 | 22.633 | 11.444 | 34.077 |
| 2007 | 23.000 | 11.400 | 34.444 |
| 2000 | 25.188 | 16.203 | 41.391 |
| 1997 | 28.320 | 15.757 | 44.077 |
| 1990 | 18.780 | 22.494 | 41.274 |
| 1985 | 13.712 | 51.313 | 65.025 |
| 1980 | 9.885 | 53.252 | 63.137 |
| 1975 | 8.259 | 54.826 | 62.785 |
| 1970 | 7.536 | 52.745 | 60.281 |
| 1965 | 6.267 | 50.438 | 56.705 |
| 1960 | 6.398 | 49.233 | 55.631 |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder