Türki Devletlerin isimlerinin kökenleri

Türki Cumhuriyet ve özerk Türki devletlerin isimlerinin ne anlama geldiğini hiç merak ettiniz mi? İşte Türk devletlerinin adlarının kökeni ve kaynağı:

Azerbaycan
Azerbaycan’ın adı ,İskender’in ünlü generali ‘’Atrapat’’tan gelir.
Azarbaycan ‘’Ateş ülkesi’’anlamına gelir..

Türkmenistan

-Türkmenistan kelimesi Divanu Lügati’t Türk’te ‘’Türk+manend’’ şeklinde geçer.(Türk’e benzer anlamında)

-İslam kaynaklarında İbn-i Esir’e göre bu kelime ‘’Türk+İman’’ dan gelir.

-Türk yazarlar içerisinde Hüseyin Hüsameddin Türk-men kelimesinde yer alan ‘’men’’ ekinin kelimeye yücelik anlamı kattığını ifade eder.

-Yabancılardan ise A.Vambery bu kelimenin Türk+ men’den geldiğini ve burada yer alan ‘’men’’ ekinin topluluk bildiren bir ek olduğunu söyler.

-Deny ise buradaki men kelimesinin mübalağa anlamına geldiğini dile getirir.En itibar gören teori budur.

Özbekistan Cumhuriyeti

-Özbek adının etnonimi;

Özbek adı ilk defa Altınordu Hükümdarı Özbek Han’ın Cuci ulusunu İslamiyet’e soktuğunu ve halka Özbek ulusu adını verdiğini ilan eder. Böylelikle Özbekistan bir hükümdar adı ile bir ulusun birleşmesiyle meydana geldi.

-Özbek adının etimolojisi;

Öz beg > özbeg, öz ismiyle beg isminin birleşmesinden meydana geldiği söylenir.Ancak bu görüşe karşı çıkan Hasan Eren Özbek kelimesinin Özi + Berk’ten geldiğini ve özü sağlam manasında olduğunu söyler

Kazakistan
- Kazak adının etimolojisi;
Kazak ismi üzerine Zeki Velidi Togan ’’Kazak’’ kelimesi siyasi amaçlı otoriteye başkaldıran genellikle ailesiz bazen de ailesiyle beraber kırsal alanlara kaçan isyankarlara verilen ad olduğunu dile getirir.
Bir diğer görüşünde ise ‘’kazak’’ kelimesinin ergenlik çağına gelen ve eşkıyalık yapmak için evden kaçan kişilere verilen ad olduğunu ayrıca Kazakların 11.yy’dan itibaren var olduklarını söyler.

Bu görüşe karşı çıkan R. Rahmedi Arat ise 15.yy tarih sayfasına çıktıklarını ve ‘’Kazak’’ kelimesinin de hür ,serbest ,evsiz ,barksız ,yiğit, mert manalarına geldiğini , bu manaların Çağatay sözlüklerinde var olduğunu dile getirir. Ayrıca Arat’a göre bu kelime alam gelişmesine uğrayıp ulus adı haline gelir. Arat kelimenin Slavca’ya geçtiğini ve Rusya’da özel bir askeri terim olarak kullanıldığını da söyler. Bu görüşe göre hür, serbest dolaşmak anlamındaki ‘’kaz-’’ fiiline geline ‘’-ak’’ ekinin gelmesiyle ortaya çıktığı söylenir.



Kırgızistan
-Radloff’a göre; Kırgız adı ‘’kırk + yüz’’ den geldiğini söyler.(sayıların birleşmesi)
-Vamvery’e göre; Kırgız adı ‘’ kır+gez’’ den gelmiştir.(kır gezen kavim demek)
-Ligethi’ye göre; Kırgız adı kırk + ı + z’’ dan gelmiştir der.(z: çokluk ismidir kırk:sayı, kırklar)
-‘’Kırgu + Oğuz’’ kırmızı oğuz manasına geldiğini de söyleyenler de mevcut

Tataristan Cumhuriyeti
Tatar kelimesinin etimolojisine gelirsek;
karşımıza bu ismin Türkçe olduğu çıkmaktadır. “Tatar” sözü Türkçe asıllı olup Türkçe olan “-ar” ekiyle türetilmiştir. (Tatar, Avar, Hazar, Bulgar, Macar..vs. gibi) “Ar”,”Ir”, “Er” kişi anlamına gelir. Mesela Kazan Tatarcasın da (Türkçe) “İr” sözcüğü “erkek kişi” anlamına geliyor.

Tatar kelimesinin Etnonimi;
“Tatar” kelimesinin kökü Tat- Kaşgarlı Mahmud’a göre “Müslüman olmayan, Uygur” manalarını verir. “Tatar” kelimesinin kökü Tat’da Tad, dat, yat kökündeki d-y seslerinin değişimi görülür. Bu değişim Türk dillerinde olağandır.
“Tat” sözü Yat/Yad (yabancı) sözünün değişmiş bir şekli olup Tat-ar adı da “Yabancı kişi” anlamına gelmektedir.


BOYLAR

Yeni Uygurlar (Doğu Türkistan)
Bugün Çin’in Sinki ang (Sincan) özerk bölgesinde yaşarlar.
Uygur kelimesinin etnonimi;
-Kelime ‘’uy-‘’ mak fiilinden ‘’ gur’’ ile yapılmış bir isim.
- Radloff’a göre; kelime ‘iş birliği yapan’.,

Gagavuzlar
Bugün Moldovya Cumhuriyeti’nin güneyinde bulunan halk. Bunun dışında Romanya(20bin),Bulgaristan(20binin üzerinde),Orta Asya ve Kırgızistan’da bulunurlar. Gagavuzlar büyük bir devlet olarak tarihj sahnesine çıkamamışlardır. Bulgarlar dillerini değiştirmişler. Yunanlılar da Gagavuzlar’ın aslında Rum olduğunu ileri sürerler. Gagavuzlar Hristiyandır.1994’te bağımsızlıklarını ilan etmiş, Moldovya’da özerk bir bölge olarak yer alırlar.
İsmi; Kök Oğuz > Gök Oğuz, Kara Oğuz, Keykavus’dan geldiği söylenir.

Karaylar
Karaylar’ın oturduğu bölge Polonya, Litvanya ve Kırım bölgesi. Üzerinde en fazla araştırma yapılan Türk kavmi.Karaylar musevi’dir.Dini metinlerini İbrani harfleriyle Türkçe yazarlar.
İsmi ise;
Kara > Karay – Kara-im > Karaylar
Kara okumak anlamına gelir -m eki de İbranice çokluk eki

Başkurtlar

Bugün yaşadıkları bölge Karadeniz ’in kuzeyi olarak biliniyor. Batılılar’a göre Başkurtlar Macar’dır. Bu teze kanıt olarak da Başkurtlar’ın konuştuğu dil ile Macarca arasında yakınlığı göstermişler.

İsmi ise;

Nemeth’e göre; ‘’Beş + Ogur ‘’ ‘den gelir ve ‘’beş boylar’’ anlamında.

Munkaesi’ye göre ise ‘’Beş + Oğuz + t ‘‘den gelir.