Karabük - Geleneksel Sanatlar - Zanaatlar

Usta-çırak ilişkisi ile sürdürülen bu meslekler yavaş yavaş yerini teknolojiye bırakmaktadırlar. Bu gün yöremizde geçmişten kalan el sanatları folklorik unsur olmuşlardır. Bu gün Safranbolu dışında el sanatları konusunda adeta bir unutulma söz konusudur. Burada Eflani, Ovacık, Yenice ve Safranbolu el sanatları ve ürünleri konusunda da bilgi verilecektir. Ovacık’ta unutulan yada unutulmak üzere olan el sanatlarından başta “İp Bükme” ve bununla ilgili işler yer almaktadır. İp bükümünde çıkrık denilen bir alet kullanılırdı. Koyun yünü ve keçi tiftikleri mengere denilen bir aletle ip haline getirilmekte idi. Elde edilen bu iplerin bir bölümü ile çorap örülmekte idi. Yörede el sanatları ile ilgili ikinci unsur ise kilim tezgahlarında çul kilim ve çuval dokumaktır. Bu el sanatları az da olsa Ovacık ve köylerinde yaşatılmaktadır. Ovacık’ta orman ve ormana dayalı el sanatları konusunda ve taş işlemeciliğinde dikkate değer ürünler görülmektedir. Bunlar; övendire, döven, tırmık, yaba, diren, anadut, masa, sandalye, sepet gibi ağaç işleri malzemeleri ile mezar taşı, el değirmeni taşı, kösüre gibi taş ham maddeli el işleri ürünleridir. Ancak taş işlemeciliği sanatı önemini tamamen kaybetmiş durumdadır. Eflani’de el sanatlarının üretilen ürünler açısından üç unsuru vardır. Öncelikle belirtmek gerekirse yörede bunların hepside günümüzde işlevini kaybetmişlerdir. Eflani’de el sanatlarının birinci unsuru “Cember” denilen mahalli başörtüsüdür. Bunlar evlerdeki tezgahlarda dokunmaktadır. Yöresel başörtüsü olarak kullanılan çember günümüzde ev dekorlarında masa örtüsü, gömlek, süsleme kumaşı olarak da kullanılmaktadır. İkinci unsur, özel olarak örülen çoraplardır. Üçüncü unsur, “Dokurcun” adı verilen kadınların entari yerine giydikleri giysidir. Yenice’de de el sanatları folklora konu olmuştur. Şöyleki; bundan 30-40 yıl öncesinde Yenice köylerinde “Düzen” adı verilen dokuma tezgahlarında keten ipliğinden dokunan göynekler (Keten Gömleği) yine kadınların giydikleri, sırma işlemeli ve belden kuşakla bağlanan “Kutnu Entariler” yörenin simgesel kıyafetleri arasında yer almaktadır. Ayrıca Yenice İlçesinde bastonculuk ve şimşir kaşık yapımı devam etmektedir. Safranbolu el sanatlarının günümüze kadar gelmiş ve günümüzde de yapılmakta olan türleri, yemenicilik, deri işlemeciliği, ağaç oymacılığı, semercilik, demircilik ve bakır işlemeciliğidir. Bugün Safranbolu’da hala el sanatları alanında çarşı da üretim yapan zanaat gruplarından az miktarda olsa da semerci, saraç, demirci, bakırcı ve kalaycı bulunmaktadır. Safranbolu’da yapılan el işlemelerinden beyaz iş(delik işi) ve iğne oyası işi ünlüdür. Safranbolu ve köylerinde yaşayan halkın geleneksel olan ürünü bez dokumalardır. Yöreye has ince ve kalın olarak dokunmakta ve bu dokumalar halkın günlük kıyafetlerinde(iç ve dış giyimde) kullanılmaktadır. Dar tezgahlarda yapılan bu bezlerin bazıları kenar şeritlidir. Bu çeşitlemeler köylere göre değişiklik göstermektedir. Günümüzde dokuma ustaları artık bu üretimi yapamayacak kadar yaşlanmışlardır. Yeni nesil ise teknolojinin gelişmesi ile bu uğraş alanına rağbet göstermemektedir.