ARTVİN -BORÇKA

Tarih, Coğrafi Yapı, Nüfus, İdari Yapı

Artvin ve Borçka’nın da içinde bulunduğu bölgeye ilk yerlerşenlerin Orta Asyadan gelen “HURRİLER” olduğu yazılı kaynakların incelenmesinden anlaşılmaktadır. M.Ö 2000 yılından başlayarak Hurilerin yöreyi de içine alan geniş bir bölgede devlet kurdukları bilinmektedir. Daha sonra Urartuların Hitit İmparatorluğunun yıkılması ile Borçka yöresine kadar yayıldıkları, M.Ö 720-714 yılları arasında Kimmerler, M.Ö 655‘de Sakalar daha sonra da Arsaklıların egemenlik kurduklaraı çeşitli kaynaklarda yer almaktadır.

M.S 576 Yılından itibaren bölgeye Bizanslılar hakim oldular. Halife Osman döneminde İslam Ordusu, 645 yılında Bizans ordusunu yenerek bu bölgeye hakim olmuştur. Sonraları Emeviler, Hazar Türkleri ve  Bagratlılar bölgeye hakim olmuştur.

Büyük Selçuklu Devleti’nin kurulmasından sonra Artvin, Borçka, Şavşat, Yusufeli ve Ardanuç Selçuklu topraklarına katıldı(l063).Sonraları bölge Moğolların egemenligine girdi.

Borçka ve çevresi Yavuz Sultan Selim’in Trabzon Valiliği döneminde Osmanlı egemenliğine girdi. 1877-78 Osmanlı – Rus Harbinden sonra            Kars, Ardahan, Artvin ve Batum ile birlikte Borçka da Anadolu’dan koparılarak Rus yönetimine bırakıldı. Bu tarihten sonra Borçka ve çevresi sık sık savaşlara sahne olmuştur.

30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Antlaşması’ndan hemen sonra Batum, Artvin, Borçka ve çevresi İngilizlerce işgal edilmiş, İngilizlerin ayrılmasından  sonra  da bölgeye Gürcüler girmiştir. Gürcülerin hakimiyeti 9 Şubat l921 yılına kadar sürdü. T.B.M.M.  ultimatonu ile Gürcüler bölgeyi terketmiş, 7 Mart 1921 yılında Borçka, Artvin ve çevresi kesin olarak Anayurda kavuşmuş oldu.

Borçka İlçesi 7 Temmuz l921 tarihinde ilçe olmuş, 26 Haziran l926 tarih ve 877 sayılı kanunla da Bucak haline  getirilmiş, 28 Mayıs l928 tarih ve 1288 sayılı kanunla da yeniden İlçe statüsüne kavuşturulmuştur.

İlçe, Karadeniz bölgesinin doğu ucunda, Artvin–Hopa Yolu üzerinde Çoruh Nehri’nin kıyısında şirin bir yerleşim yeridir. Yalçın ve geçit vermeyen karlı dağların, gür ormanların, yatakları derin ve hırçın akarsuların yarattığı eşsiz güzelliğe sahip olan Borçka’nın İl Merkezine  uzaklığı 32 Km. dir.

Batısı Hopa, güneyi Artvin ve Murgul, doğusu Şavşat, kuzeyi ise Gürcistan Cumhuriyeti toprakları ile sınır oluşturan ilçenin denizden uzaklığı 36 km. ve rakımı 125 m., yüzölçümü ise 854 km.2’dir.

İlçe topraklarının büyük bir bölümünü sarp ve geçit vermeyen dağlar kaplamıştır. Çoruh vadisi bu dağlık bölgeyi ikiye ayırmıştır. Dağlar, çoğu yerde geniş vadi oluşumlarına olanak vermeyecek şekilde yüksektir.  Söz konusu özellik tarıma elverişli toprakların geniş alanlara yayılmasını da engellemiştir. İlçede ovalık alan bulunmamaktadır.

İlçe topraklarının büyük bir bölümünü Doğu Karadeniz sıra dağlarının doğu uzantısı kaplar. İlçenin doğusunda Çoruh Vadisi’nin kuzeyinde yer alan en önemli kabartı “Karçal Dağı”dır (3414 m).  Çoruh vadisinin güneyde yer alan Balıklı Dağı, Cankurtaran Geçidi ile geçit verir. Bu dağların uzantısı olarak yer alan irili ufaklı tepeler İlçe topraklarının engebeli görünümünü sağlar.

Dağ ve tepeleri ayıran derin vadiler, debi ve rejimi yüksek olan akarsu yataklarını oluşturur. İlçenin büyük vadisinde akan Çoruh Nehri, Artvin topraklarına Erzurum sınırlarından girer, Borçka’da Murgul, İçkale, Deviskel derelerini ve nihayet Aralık, Karşıköy ve Güreşen derelerini alarak Muratlı Köyüne geçer ve Gürcistan Cumhuriyeti sınırlarına girerek yurdu terk eder.

İlçenin önemli gölü Aralık Köyü yakınlarında bulunan “Karagöl”dür. Çevresi ormanlık olup, eşsiz doğal güzelliğe sahiptir. Alanı 50.000 m2’dir. Karçal dağları eteklerinde bulunan “Yıldız Gölü“ ilçenin ikinci gölünü oluşturur.

Borçka İlçesinde Karadeniz iklimi hakimdir. Yaz ve kış mevsimlerinde bol yağış ve ılık hava egemendir.

Bitki örtüsünü ağaçlar ve meralar teşkil eder. Meralar daha çok vadi tabanlarındadır. Dağların vadiye bakan yamaçları Ladin, köknar, çam ağaçlarının oluşturduğu “orman denizi” ile süslenmiştir. Yüksek kesimlerde ise bu ağaçlara meşe, kestane, kızılağaç gibi yapraklılar karışır. Orman gülleri, orman altı bitkileri ve eğreltiler ormanlık alanlarda dikkatı çeker. Tarıma elverişli arazinin az olması, ormanların tahribine neden olmuştur. Yöre ormanlarının çevre ve yurt ekonomisine katkısı büyüktür.

İlçenin  2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı verilerine göre toplan nüfusu 27.654’dür. İlçe merkezinin nüfusu 9.008, köy nüfusu ise 18.646  kişidir. Borçka İlçesinin 2008 yılı Merkez nüfusu 10.481, köy nüfusu 14.287 olmak üzere toplam 24.768’dir.

Köylerin doğal yapısı, yaşam şartlarını zorlaştırdığından kırsal alanlardan şehir merkezlerine ve genellikle il dışına sürekli göç olgusu görülür.

İlçeye bağlı 1 Belediye, 4 Mahalle ve 36 köy vardır. İlçe merkezinde toplu yerleşim olmasına karşın, köylerde arazi yapısının  dağlık olması nedeniyle dağınık yerleşim hakimdir.

Tarımsal nüfusun çoğunluğu çay, fındık, tütün ve orman ürünleriyle iştigal etmektedir. İlçede kamuya ve özel sektöre ait 1’er çay fabrikası bulunmaktadır.

Eğitim ve Öğretim, Kültürel Yapı

İlçe genelinde, 2008-2009 Eğitim ve Öğretim yılında 1 adet anaokulu, 20 adet ilköğretim okulu, 2 adet yatılı ilköğretim okulu ve 5 adet lisede toplam 4.452 öğrenci eğitim ve öğretim görmüştür. Bu kurumlarda görev yapan öğretmen sayısı 204’dur.

İlçede yayın yapan 1 adet yerel gazete (7 Mart Gazetesi) bulunmaktadır. İlçemizde Gençlik Spor Ilçe Müdürlüğü tarafından işletilen 1 Spor Sahası bulunmaktadır.

Sağlık Hizmetleri

İlçede, 30 yatak kapasiteli 1 adet devlet hastanesi, 110 yatak kapasiteli 1 adet SSK hastanesi, 4 sağlık ocağı ve 26 sağlık evinde sağlık hizmetleri sunulmaktadır. Mevcut sağlık kurumlarında 4’ü uzman 12’si pratisyen 16 hekim, 77 yardımcı sağlık personeli görev yapmaktadır.

Ekonomik Durum

İlçede yaygın olan çay ve fındık üretimi yöre insaının en önemli gelir kaynaklarını oluşturmaktadır.

Coğrafi yapı ve iklim koşulları tarım sektörü üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. Bu yapı İlçede çok sınırlı bir alanda tarım yapılmasına olanak vermektedir. İlçe genelinde tarım faaliyetleri aile işletmeciliği şeklinde iç tüketime yöneliktir. İlçe dışına pazarlanan tarım ürünleri fındık ve çaydan oluşmaktadır.

İlçede hayvancılığın ekonomik yaşantıdaki payı azdır. Büyük baş hayvanlarda sığır beslenmektedir. 2008 yılı itibarı ile 4800 büyükbaş, 5120 küçükbaş hayvan bulunmaktadır. Hayvancılık çalışmaları tamamen iç tüketime yöneliktir.

Orman Köylerinden arıcılığın belirgin bir yeri vardır. İlçede 14.100 adet fenni kovan, 1.920 adet kara kovan olmak üzere  toplam 16.020 faal kovan mevcuttur. Bu kolonilerden yılda ortalama 17.280 kg. kara kovan balı, 197.400 kg. fenni kovan balı olmak üzere toplam 214.680 kg. bal üretilmektedir.

İlçede; iç sularda kültür balıkçılığı yapan faal işletme sayısı 4 tür. Bu tesislerin toplam kapasiteleri 87 ton / yıl olup üretim 87 ton dur. Bu işletmelere 2008 yılında sattıkları 86,435 ton balık için 56.182 YTL, yetiştirmiş oldukları 348.000 adet yavru balık için 17.400 YTL destekleme primi ödenmiştir.

Borçka İlçesi Turizm açısından son derece doğal ve tarihi zenginliklere sahiptir. İlçedeki Karçal Dağlarının eteklerini kaplayan geniş yaylalar ( Karçal Yaylaları, Küçük Yayla), irili ufaklı tepeler ( Vergetil Sırtı ), çok soğuk sular ( Soğuk su ; Beyaz su) , dere ve gölleri ( Karagöl, Yıldız Gölü ) ile doyumsuz manzaralar arz eder.

Aralık Köyü sınırları içerisinde bulunan “KARAGÖL“ gölü, orman denizi içerisinde kapkara deniz görünümlü , alabalığı, buz gibi soğuk suyu ve eşsiz manzarası ile önemli bir kamp yeridir.

İlçe; balıkçılığı (alabalık), göl (baraj gölü) balıkçılığı ve av turizmi ( ayı, domuz, çakal, tilki, kurt, dağ keçisi, vaşak  v.b.) açısından önemli potansiyele sahiptir.

İlçenin doğusunda bulunan ve dağ turizmine oldukça müsait olan Karçal Dağları ( 3400 m) eşsiz güzellikleri, manzaraları, çeşitli buzulları, buzul devrinden kalma küçük gölleri, buzulların erimesinden doğan dereleri ve çiçekli süslü çayırları ile dağcılar için bir cennet sayılabilecek güzellikte bir değerdir.

Ayrıca İlçe Merkezinde bir şehitlik, İbrikli Köyünde bir adet Kilise ve değişik köylerde kimler tarafından yapıldığı henüz bilinmeyen kemer köprüler mevcuttur.

İlçede 27 Kooperatif bulunmaktadır. Bunlar 22 Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi, 1 Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi, l Minibüsçüler Kooperatifi, 1 Esnaf ve Kefalet Kooperatifi, 1 Konut Kooperatifi, 1 Damperli Kamyoncular Kooperatifi’dir.

Borçka’da 2’si kamu ve 1’i özel olmak üzere 3 adet banka şubesi bulunmaktadır.

İlçede 10 marangoz atölyesi olup, bu atölyelerde genelde 3 kişi çalışmaktadır. Tarımsal kalkındırma kooperatiflerine ait 4 adet orman ürünlerini işleyen özel tesisler bulunmaktadır.

İlçenin kayıtlı vergi mükellefi toplamı 2.489’dur. Bunların 889’u gerçek, 154’ü kurumlar, 425’i basit, 1.024’ü KDV ve 6’sı da diğer vergi mükellefidir.

İlçede Çoruh Nehri üzerinde inşa edeilen ve enerji üretimine başlanan Borçka Barajı ve HES ile Muratlı Barajı ve HES bulunmaktadır.